Shogi, daikichi, sneeuw in Okazaki
28 januari 2024

Kennismaking met Shogi, een soort Japans schaken.
De Nagoya shogi vereniging organiseert onder andere een keer per jaar bij het Kasteel van Okazaki een shogi toernament. In de Nagoya Civic Asssembly hall houdt men af en toe kennismakingsbijeenkomsten waarbij ook beginners en buitenlanders welkom zijn. Shogi lijkt in de verte een beetje op schaken. Stukken bewegen op een bepaalde manier over het bord. Beide spelers hebben stukken van dezelfde kleur en vorm. Je ziet wat van wie is aan de kant waarnaar het puntje wijst. Wat het stuk is, zoals koning, loper, toren etc. staat in kanji op het stuk geschreven. Stukken die je hebt geslagen, mag je wanneer je dat uitkomt terugzetten op het bord als jouw stukken en er ook als zodanig mee spelen. En wanneer je een stuk promoveert, waarbij je het blokje opdraait, krijgt hij ineens veel meer bewegingsvrijheid.
Zaterdag 20 januari, een dag om door een ringetje te halen. Op de valreep had ik me opgegeven voor een shogi klas in Nagoya op zaterdag om 9.30 uur. Het is net iets meer dan een uur reizen van deur tot deur, dus dat was weer vroeg opstaan. De regen was niet echt uitnodigend.

In Kanayama stapte ik over in een ondergrondse die een beetje een idee gaf alsof je bij iemand in een ouderwetse huiskamer zit met gordijntjes, bruine ribfluwelen bekleding, een als vloerkleed bedrukte vloer en gedempt licht.
Op het station van Tsurumai park, waar mijn halte was, rook het zo verschrikkelijk lekker naar brood en zoet dat ik zwichtte voor een kop koffie en iets wat leek op een knapperig wentelteefje, maar dan anders gesneden en gemaakt van een soort rond briochebrood.

Civic Assembly Hall is echt zo een Japans belangrijk gebouw met veel steen en grote ruimtes. Op de tweede etage werd de shogi klas gegeven. Ook voor buitenlanders, al is er niks aan uitleg in het Engels. Yanase Akimase, de sensei die me ontving, spreekt wel een woordje Engels, heeft De Keukenhof bezocht, maar gaat zelf niet aan het bord zitten voor uitleg. Daar wijst hij anderen voor aan. De moeilijkheid zit hem voor mij vooral in het herkennen van de stukken en de kanji ook op zijn kop moeten kunnen lezen. Ik kreeg eerst les van een oudere heer met een haarstukje en later van een meisje van 17 die heel hoog speelt en me meteen aan Beth Harmon uit de serie ‘The Queen’s Gambit’ deed denken. Om me het beter te leren begrijpen, liet ze me een spel winnen. Op het kritieke moment riep ze met een heel leuk accent: ‘Your chance, your chance’. Ook hier merk je weer dat dit meisje die vast meer dan genoeg Engels spreekt, het gewoon niet durft.

Na afloop liep ik, zelfs in de regen blij, naar de overdekte winkelstraat die Osu heet. Dat blije gevoel komt, denk ik, door de unieke ervaring die je meemaakt. Dat je als ‘vreemdeling’ gewoon mee mag doen. Dat je wordt verteld wat de gewenste manier is om de stukken te verplaatsen om dat mooie ‘tik’ geluid te krijgen dat bij shogi hoort en als traditie zo op prijs wordt gesteld. Dat je je handen onder tafel op je schoot houdt en niet op tafel en zeker niet met je elleboog. En dat het zo vanzelfsprekend is dat ze je dat allemaal willen leren, ook al weten ze niet of je nog eens terugkomt of niet.
In Osu zijn vooral goedkope winkels met veel tweedehands kleding en andere spullen. Het lijkt wel of dat hier vooral bij jeugd helemaal hot is. Tegelijkertijd zag ik er een winkel met alleen maar sportschoenen van Nike in de meest uiteenlopende kleuren en ontwerpen en behoorlijk hoge prijzen. In een van de vertakkingen van de overdekte straat is een gedeelte met voornamelijk buitenlandse restaurantjes, hoewel die benaming daarvoor erg groot is. Soms is het niet meer dan een gat in de muur of een winkeltje van 3x5 meter. Er was ook een takoyakizaak, met een soort pijpenla(atje) waar je kon zitten. Ik at er misschien wel de lekkerste takoyaki ooit! Zelfs lekkerder dan in onze favoriete zaak bij de brug in Osaka’s Dotonburi. Als je de overdekte winkelstraat uitloopt, kom je bij de Osu Kannon tempel. Kannon (in het Chinees Guanyin) is de Godin van de Genade, van de barmhartigheid, die onder andere je gezin beschermt. Ze helpt iedereen die in deze wereld lijdt. Ook huisdieren.

Ik richtte mij tot deze Kannon, stelde mijn vraag, en kocht een omamori (een soort geluksamulet) en nam na betaling van ¥200 (€ 1,30) een omikuji uit de bak. De omikuji is een strip papier met lyrische teksten die voorspellen wat er zou kunnen gebeuren met betrekking tot de vraag die je aan de goden hebt gesteld. Je hebt gradaties in hoeveel geluk je kunt gaan hebben of hoeveel pech.
1. 大吉 (daikichi) Great Blessing
2. 中吉 (chūkichi) Middle Blessing
3. 小吉 (shōkichi) Small Blessing
4. 吉 (kichi) Blessing
5. 未吉 (suekichi) Near Blessing
6. 凶 (kyō) Curse
7. 大凶 (daikyō) Great Curse
Mijn dag kon niet meer stuk, want ik had Daikichi gekregen. Mét een waarschuwing. Hoewel mijn geluk, zakelijke bezigheden, etc. etc. beter zouden worden, moest ik niet mijn aandacht laten verslappen en op mijn lauweren gaan rusten, want dan zou geluk in ellende kunnen omslaan.
Zondagochtend eerst met mijn website bezig geweest. Daarna met huiswerk. Morgen kanji test. Niet mijn sterke kant. Zeker het schrijven niet. Ineens was het bijna half twee. Het was inmiddels opgehouden met regenen. Onderweg een verjaardagskaart op de post gedaan naar Nederland. Bij het postkantoor (dat op zondag open is) wilde ik gelijk geld uit de ATM trekken. Zag dat er € 337 werd gerekend voor ¥50,000. Leek me te veel. Dus de transactie stopgezet. Bij Aeon, het winkelcentrum, bleek het slechts € 315 te kosten. Een onbegrijpelijk en niet te verklaren groot verschil. Het was inmiddels wat later en de lunch-drukte was voorbij. Ik hoefde niet lang te wachten bij Totomaru. Weer heerlijk sushi gegeten. Dit keer enkawa geprobeerd. De zijkanten, vinnen eigenlijk, van de schol. Ook rauw proef je wel de smaak van de schol, maar het is zeer subtiel.

Boodschappen gedaan voor het avondeten. Vlees om een stoofschotel mee te maken. Volgens mij, maar dat merkte ik pas toen ik thuis kwam, was het schenkelvlees. Het duurde eeuwen voor het zacht was. Uiteindelijk heb ik het niet meer gegeten, omdat het veel te laat was, maar er een bento van gemaakt voor de volgende dag op school. Met na no hana, raapzaadbloemen, kort roergebakken.
Maandag voor school nog een keer kanji schrijven geoefend. Helaas kregen we bij de test nou net die woorden die ik niet goed kan onthouden. Gelukkig ging het lezen goed. Blijft er toch nog net geen onvoldoende over. Ik zit vandaag naast iemand anders. Een stille, serieuze man, met wie het moeilijk communiceren is. Hij wil het liefst in zijn uppie schrijven en luisteren, zijn eigen ding doen. ‘Team work’ zoals dat hier heet, waarbij je samen moet oefenen, is niet zijn ding. Begrijpend lezen ging vandaag over het verhaal van Kanakuri Shizo, de Japanse marathonloper die verdween tijdens de Olympische spelen in Zweden. Toevallig heb ik onlangs dat boek gekregen in het Nederlands en was ik daar net in begonnen. De leesoefening op school heeft wel de clue van het verhaal verklapt. Na school samen met mijn Italiaanse klasgenote naar huis gelopen via de supermarkt. Ik heb haar een setje van de tekeningen van Niels gegeven om haar kamer mee te decoreren. Ze was er super blij mee en diep onder de indruk. De rest van de dag zitten leren en oefenen voor de test morgen. Dacht ik dat ik dit grammatica-onderdeel goed begreep, maak ik te veel fouten in het werkboek. Gelukkig dat ik die nu maak. Dan maak ik ze morgen niet, hoop ik. Ook wat kanji geoefend en ineens was het half zeven. Ik had wel trek en had ’s morgens al rijst gekookt om te bakken of een salade van te maken. Moet je wel wat kopen om erin te stoppen!

Uiteindelijk at ik sushirijst (de rijst aangemaakt met mirin, rijstazijn, zout) met 2 gekookte eieren erdoor geprakt met een beetje Japanse mayo. Een aparte hap, maar ik had echt geen zin om er nog uit te gaan om iets te kopen. Het prototype van een studentenhap zullen we maar zeggen. Het was nog niet eens onsmakelijk ook.
Op weg naar school word ik 's morgens begroet door een dapper plantje dat waarschijnlijk uit een verdwaald zaadje op een paar vierkante centimeter in de holte van een steen tegen een hek aan groeit. Dat stemt vrolijk en geeft me bijna de neiging om ‘goede morgen’ te zeggen.

Dinsdag begonnen we met een test. On line. Ik vind het niks. De letters zijn super klein. Ik heb al moeite om de teksten (in kanji en furigana) in het boek te lezen, maar op je telefoon is het helemaal lastig. En het is nog een speed examen ook. Tegen de tijd dat je alles hebt ontcijferd, is de tijd om en mis je een of meer vragen. Dus ga je meteen in de min. Inmiddels is ook weer een van de andere leerlingen aangeschoven die er een paar keer niet was. Hij zit achter me. Mijn werkgroepje bestaat nu uit de overigens aardige ‘serieuze en zwijgzame’ en de ‘ik vind het onzin dat ik dat moet leren, in het echte leven gebruiken Japanners dat niet’. Ik maak er het beste van. Wat me in positieve zin opvalt, is dat ik als oudere klasgenoot zo makkelijk wordt geaccepteerd en meegenomen in van alles en niet het gevoel heb dat ik niet in de klas zou passen. Ook als je een klasgenoot op straat tegenkomt, gaat hij gewoon uitgebreid met je staan kletsen.
Na afloop waarschuwde de sensei me voor de harde wind. Het loeide inderdaad om het gebouw heen. Nu zitten we sinds maandag op de vierde verdieping (wat bij ons de derde zou heten, want de parterre telt als eerste) en daar hoor je het extra hard. Ik vond het allemaal wel meevallen. De heldere zon aan de blauwe hemel nodigde uit tot een flinke wandeling. Daardoor wel tot dik over negenen zitten leren. Onder andere woordjes stampen, stukje schrijven, onderhand eten en een wasje doen. Morgen weer een test.

Okazaki kan soms zo donker en tegelijk scherp van licht zijn. Doet me soms zelfs een beetje denken aan Anchorage in Alaska.
Gisteren hadden we via Teams van school een bericht gekregen over kou en griep en corona. En ja hoor. Ik deed de deur open en er lag een minuscuul laagje sneeuw. Een paar klasgenoten waren zeer opgewonden, omdat zij dit voor het eerst zagen. De sensei tekende yukidaruma, een Japanse sneeuwpop op het bord. Een daruma is een soort duikelaartje met een gezicht erin. Daarom bestaat een Japanse sneeuwpop, legde ze uit, uit twee bollen en niet uit drie zoals bij ons. De sensei zong zelfs een paar regels van een sneeuwpoppenliedje. En dat allemaal voor een handjevol sneeuwvlokken. Gelukkig zien we ook al de kersenbloesemkalender verschijnen die voorspelt waar de kersenbloesem wanneer in bloei wordt verwacht te staan.
We deden de test en wijdden ons de rest van de dag aan nieuwe en oefenden eerder geleerde grammatica. Ook nu belandde ik een paar keer in het schemergebied waarin dingen eerder onduidelijk dan duidelijk dreigden te worden. Een goede uitleg ontbrak soms. Of er kwam een weifelend antwoord dat geen verheldering bracht.
Met mijn Italiaanse klasgenote via de supermarkt naar huis gelopen. Doperwten en tuinbonen worden per handjevol verkocht. Citrusvruchten zijn er op dit moment in overvloed. Bij mandarijnen geeft men aan hoe zoet ze zijn met o.a. smileys.

Donderdag 25 januari was het nog kouder. Dik ingepakt naar school. Een van de klasgenoten kwam ruim een half uur te laat. Zij woont een stuk verderop en daar was twintig centimeter sneeuw gevallen, waardoor ze in enorme files terecht was gekomen. Was meteen een mooi onderwerp voor de les over oorzaak en gevolg en hoe je dat kunt vertellen. Als excuus, als verzoek, als verontschuldiging, om goedkeuring te vragen voor iets. Zoiets als het al oude excuus van mijn geliefde levenspartner: ‘meester, het spijt me dat ik te laat ben, maar mijn brood is in de gracht gevallen’.
Mijn favoriete sensei gaat als een speer door de stof heen en is voor mij super duidelijk. Ineens was het tijd. Na school had ik een afspraak met een dame van het Cultural Center. Er werd besloten dat ik op 7 maart in het Japans een Japanse kookles ga geven aan tien Japanse dames. In de vorm van demonstratiekoken lijkt voor iedereen het handigst. Ook voor mij, want om in het Japans tien gasten te onderhouden zoals ik dat tijdens workshops in Nederland deed, is net iets te moeilijk. Nu kan ik van tevoren veel plannen, uitleggen op papier, op een white board etc. etc. Ik vind het spannend. Een goede oefening in van alles. Wordt vervolgt.....
Na school naar huis en studeren. Ook nog even bij Italiaanse Luna geweest, de bij mij op dezelfde etage woont, met vragen over de grammatica. Zij weet echt veel. Later op de avond kreeg ik het vreselijke bericht dat een vriendin van mij in Nederland veel te jong is overleden. Het lijkt wel alsof er steeds iemand die me na is, overlijdt als ik hier in Okazaki ben. Ik word er bijna bijgelovig van en was erg verdrietig. Kan het ook niet begrijpen. Kon me niet meer concentreren. Na een paar dagelijkse kanji-oefeningen was de dag klaar om te worden afgesloten.
De volgende dag was ik nog steeds een beetje wankel in mijn hoofd. Vrijdag bestaat voornamelijk uit spreek en luisteroefeningen, dus dan kom je vanzelf wel weer in het gareel. Lekker geluncht bij Daisyo suisan met gefrituurde oesters en een visje. En foto’s gemaakt met de chef. De rest van de dag bezig geweest met het bijhouden van mijn website. Stukjes schrijven, foto’s etc. etc. Ineens was het half acht. Soms is een dag ineens voorbij. Op weg naar het badhuis was het zo verschrikkelijk koud, dat ik bijna terug was gegaan. Ik heb het nog nooit zo druk gezien in het badhuis. Bij nader informeren bleek het ‘de dag van de onsen’ te zijn. Bij de ingang kreeg je twee bonnetjes. Een is een lot waarmee je iets kunt winnen en met het andere bonnetje kun je de volgende keer gratis naar binnen. De drukte deed me denken aan beroemde ukiyo-e van badhuizen vol badende dames. Ik denk dat er wel meer dan 100 waren. En maar lullen met elkaar in het bad. Ik vind het geweldig en kijk mijn ogen uit. Ik zag iemand die een soort blauwe plastic, wat wij zouden noemen, afvalzak om zich heen had gewikkeld. Ik heb geen idee waarom dat is, en iedereen lijkt dit als volkomen normaal te accepteren. De kleine handdoekjes die je in de onsen/badhuis gebruikt, zijn om je mee te wassen en om jezelf een beetje mee te bedekken als je in het badhuis rondloopt. Sommige dames zijn zo slank dat ze dit om hun middel knopen als een rokje, waarbij de achterkant dan om hun billen heen open valt. Anderen vrouwen vouwen er kunstige hoofddeksels van. Je haar mag niet los. Als het net in het water komt, krijg je van de badhuisdames een elastiekje om het vast te binden, zodat er geen haren in het bad terecht komen. Het is niet gek om na afloop in je pyjama te stappen. Kun je vanuit de auto, thuis meteen je bed in. En dan al die lagen ondergoed! Als je ook ziet wat men allemaal over elkaar heen aantrekt om warm te blijven! Veel Japanse woningen hebben geen centrale verwarming. Verwarming komt vaak van de airco of soms misschien van een elektrisch straalkacheltje. Met airco als verwarmingsmiddel is je hoofd heet en alles van je middel naar beneden steenkoud. Ik snap inmiddels best al die verwarmende sokken, handschoenen, beenwarmers, tafels met verwarming eronder etc. etc.
Het was inmiddels al zo laat dat ik naar huis ging, dat ik nergens meer eten kon kopen en ik had weer niks in huis op een verzameling rijstzoutjes voor bij de borrel na en ijsjes. Dat werd een sandwich bij de 7/11 convenience store. Ik ben dol op die zachte sandwiches. Ik had nu een variatie van ei met tonijn uit blik, mayo en broccoli. Op iets dat voor bruin brood moest doorgaan. Het was de laatste die er lag, dus ik was allang blij. Met een Japanse haiborru erbij, een dunne whisky/soda met citroen, was het best te eten.
Het plan was om morgen eindelijk eens uit te slapen. Dus de wekker ging op half tien.